Celem znacznego podniesienia skuteczności gaszenia takich substancji, jak ropa naftowa, oleje, benzyny, rozcieńczalniki,
alkohole, żywice, lakiery, czy inne łatwopalne i niebezpieczne substancje chemiczne - do ich ochrony
pożarowej stosuje się pianowe instalacje gaśnicze.
Działanie gaszące oparte jest na pianie wytwarzanej
chemicznie, lub w sposób mechaniczny. Piana użyta do gaszenia pożaru wykazuje wielorakie oddziaływania
gaśnicze, które oddzielnie lub z innymi działaniami prowadzą do uzyskania szybkiego efektu gaśniczego.
Zależnie od wymogów i potrzeb w systemach gaśniczych używana jest piana chemiczna, lub jeden z trzech rodzajów piany mechanicznej.
Pianę chemiczną otrzymuje się w wyniku reakcji pomiędzy częścią alkaliczną i kwaśną. W wyniku reakcji chemicznej powstaje dwutlenek węgla generujący pianę, a wzrost ciśnienia powoduje wyrzucenie wytworzonej piany na zewnątrz urządzenia gaśniczego.
Piana mechaniczna powstaje w wyniku energicznego, mechanicznego zmieszania wodnego roztworu środka pianotwórczego z powietrzem lub gazem obojętnym. Wytwarza się ją przy pomocy specjalnych urządzeń pianotwórczych nazywanych wytwornicami piany.
Agregat do wytwarzania piany lekkiej przeznaczonej do ochrony pomieszczeń montuje się z reguły na jednej ze ścian zewnętrznych lub na dachu. Zapewnia to, że powietrze używane do wytwarzania piany zasysane przez wentylatory (napędzane elektrycznie lub hydraulicznie) nie zawiera gazów pożarowych.
Środek pianotwórczy jest pobierany przez strumień wody przepływający przez mieszalnik pianowy. Może to następować bezpośrednio w generatorze piany, lub centralnie dla całej instalacji. W przypadku akcji gaśniczej chronione pomieszczenie w kilka minut zostaje szczelnie wypełnione do stropu pianą lekką tak, że pożar nawet wysoko znajdujących się elementów jest szybko ugaszony.
Instalacje gaśnicze na pianę średnią stosuje się przede wszystkim do ochrony pomieszczeń, w których pożary najczęściej mogą mieć miejsce w sąsiedztwie podłoża.
Wytwornice pianowe powinny być zamontowane w przygotowanych do
tego celu otworach w ścianach zewnętrznych lub w dachu tak, by w razie pożaru mogły zasysać powietrze
zewnętrzne. Środek pianotwórczy mieszany jest z wodą centralnie lub lokalnie. W przypadku centralnego
mieszania roztwór pianotwórczy tłoczony jest rurociągami do wytwornic pianowych, do których zasysane
jest powietrze i wytwarzana jest piana.
Piana średnia rozprzestrzenia się w pomieszczeniach chronionych
szybko, gasząc skutecznie pożary.
Znajdują zastosowanie głównie przy zwalczaniu pożarów zbiorników z ropą naftową, w magazynach, składach i frontach odbioru ropy. Do wytwarzania piany służą prądownice pianowe, które są montowane na zewnętrznych ścianach zbiorników lub na zewnątrz stanowisk odbioru ropy. Są one połączone z zamontowanymi na stałe rurociągami, którymi doprowadza się pianę na powierzchnie płonące. W przypadku zbiorników ropy stosuje się rury wylewowe, dzięki którym piana spływa po wewnętrznej ścianie zbiornika równomierne i regularnie pokrywając całą powierzchnię ropy.
W przypadku zbiorników z dachami stałymi - rurki wylewowe rurociągów umieszczone wewnątrz zbiornika muszą być wolne od gazów. W tym celu na rurkach tych wbudowane są tzw. garnki pianowe z zamkiem szklanym. Podczas uruchamiania instalacji płytka szklana zostaje zniszczona przez napływającą pianę.
W tego typu instalacjach stosuje się wbudowane w rurociągi zasysacze pianowe centralne lub lokalne.
Centralny zbiornik środka pianotwórczego potrzebny jest wówczas, gdy projektuje się instalacje gaśniczą z większą liczbą
wytwornic piany. Jego pojemność zależy od wielkości chronionej strefy pożarowej.
W razie pożaru środek
pianotwórczy jest tłoczony ze zbiornika do mieszalnika pianowego. Tu jest on mieszany ze strumieniem
przepływającej pod ciśnieniem wody, tłoczonej ze zbiornika wody gaśniczej przez drugą pompę. Powstający
w ten sposób roztwór pianotwórczy tłoczony jest do odpowiednio dobranych wytwornic piany.
Działka pianowe stosuje się tam, gdzie niezbędne jest podawanie piany do gaszenia pożaru ze znacznej odległości. Stosuje
się je przede wszystkim na statkach, w hangarach, w rafineriach. Działka mogą być zasilane oddzielnie
wodą i oddzielnie środkiem pianotwórczym, lub rurociągiem dla obu składników razem.
W zależności od wydajności
wodnej osiąga się zasięg rzutu strumienia piany do 100 m. Zmiany kierunku podawania strumienia w pionie
i poziomie mogą być wykonane ręcznie lub sterowane zdalnie przy użyciu napędu hydraulicznego lub elektrycznego.
Uruchamianie instalacji może następować samoczynnie lub ręcznie.
Do uruchamiania automatycznego, każdorazowo w zależności
od występującego zagrożenia pożarowego służą termiczne człony rozdzielające, czujniki temperatury, tryskacze
wyzwalające, czujki temperaturowe, jonizacyjne lub płomieniowe. Elementy te w zależności od przyjętych
różnych parametrów pożarowych, takich jak temperatura, płomień, czy dym dają odpowiedni impuls do uruchomienia
automatycznego: